W przypadku wygranej komunistĂłw, Niemcy czekała zagłada, z kolei członkowie Freikorpsu nie wrĂłżyli niczego dobrego na przyszłość. Kuźnia kadr pĂłźniejszego nazistowskiego reżimu mieściła się właśnie we Freikorpsach. Truizmem jest takie stwierdzenie, jednak niewielu o tym pamięta: obraz powojennych Niemiec, w ktĂłrej walczą ze sobą Freikorps, czerpiący swą siłę z demonicznych idei o podłożu okultystycznym i neopogańskim, i komunizm z zasady wrogi człowieczeństwu, mimo noszenia go na swoich sztandarach. Niemcy tak czy inaczej, zbliżały się ku katastrofie, ktĂłra musiała nastąpić wcześniej czy pĂłźniej. Niemiecka wiara w pogańską nadprzyrodzoną moc rĂłżniła się od idei komunistycznej tym, że katastrofę dla narodu niemieckiego odkładała na nieco pĂłźniejszy okres - II wojny światowej.

Kult walki i mordowania potrzebował innej wiary niż chrześcijańska, potrzebował afirmacji zła do poziomu dobra, dobra, rzecz jasna, narodu niemieckiego, germańskiego ducha walki, ktĂłry nie uspokoi się, pĂłki nie ujarzmi wszystkich wrogĂłw, rzekomych i rzeczywistych. Powstania śląskie możemy z tej perspektywy uznać za starcie dwĂłch cywilizacji: neopogańskiej (śmierci i zagłady) oraz chrześcijańskiej (życia i wolności). Niemcy nie potrafili zrozumieć, że ich czas na Śląsku się skończył, miejscowa ludność ma dość ich samobĂłjczego genu, powodującego ciągłe konflikty i wojny. Być może Ślązacy w swym pragmatyzmie postanowili odrzucić kolejne nieszczęście, jakie Niemcy mogli ściągnąć na ich ukochany region.

ZnĂłw odnajdziecie w mojej książce siebie, swoje sympatie i antypatie, swoich przyjaciĂłł i nieprzyjaciĂłł. PowrĂłcicie na chwilę do pięknych lat młodości, ktĂłre nie zawsze były piękne, ktĂłre dla nas autochtonĂłw, ŚlązakĂłw, NiemcĂłw były trudne. Bardzo trudne. Zaś Wy, młodzi, poznacie, jak się Waszym Rodzicom wtedy żyło.

To reportaż to opowieść o Polakach, największej mniejszości narodowej w Norwegii, ktĂłra rzadko jednak dochodzi do słowa w debacie publicznej w tym kraju. Własna historia autorki i rozmowy z wieloma innymi osobami, ktĂłre przez ostatnie lata przeprowadziły się z Polski do Norwegii - artystami, budowlańcami, naukowcami, himalaistami. To rzecz o migracji, o Polsce i o Norwegii, o uprzedzeniach i rasizmie, ale rĂłwnież o solidarności i empatii, o prawach pracowniczych i o spotkaniach między ludźmi, ktĂłre pozwalają nam zobaczyć się nawzajem bez etykietek.

Świetnie skonstruowana i szczera opowieść o tym, o czym wcześniej milczano. Sapieżyńska tworzy barwny wielogłos doświadczeń i zabiera nas w podrĂłż po Norwegii, o ktĂłrej wolelibyśmy nie wiedzieć. Jest to jednak potrzebna i ważna podrĂłż, a ja nie umiem sobie wyobrazić lepszej przewodniczki.
[Ilona Wiśniewska]